احکام مکان نمازگزار

در این قسمت احکام مربوط به محلی که نماز در آن خوانده میشود،آورده شده است.

مکان نمازگزار

مکان نمازگزار چند شرط دارد :
شرط اول
شرط اول آن که مباح باشد .
مسأله 866
کسی که در ملک غصبی نماز میخواند اگر چه روی فرش و تخت و مانند اینها باشد ، نمازش باطل است ولی نماز خواندن در زیر سقف غصبی و خیمه غصبی مانعی ندارد.
مسأله 867
نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است بدون اجازه کسی که منفعت ملک ، مال او میباشد باطل است ، مثلا در خانه اجاره‌ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند ، نمازش باطل است ، و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقی دارد نماز بخواند ، مثلا اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند ، تا وقتی ثلث را جدا نکنند نمیشود در ملک او نماز خواند .
مسأله 868
کسی که در مسجد نشسته ، اگر دیگری جای او را غصب کند و در آنجا نماز بخواند بنابر احتیاط واجب باید دوباره نمازش را در محل دیگری بخواند .
مسأله 869
اگر در جائی که نمیداند غصبی است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد ، یا در جائی که غصبی بودن آن را فراموش کرده نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید ، نماز او صحیح است مگر آن که خودش غصب کرده باشد .
مسأله 870
اگر بداند جائی غصبی است ولی نداند که در جای غصبی نماز باطل است و در آنجا نماز بخواند ، نماز او باطل میباشد .
مسأله 871
کسی که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند ، چنانچه حیوان سواری یا زین آن غصبی باشد نماز او باطل است و همچنین است اگر بخواهد سواره نماز مستحبی بخواند .
مسأله 872
کسی که در ملکی با دیگری شریک است اگر سهم او جدا نباشد ، بدون اجازه شریکش نمیتواند در آن ملک تصرف کند و نماز بخواند .
مسأله 873
اگر با عین پولی که خمس و زکات آن را نداده ملکی بخرد ، تصرف او در آن ملک حرام و نمازش هم در آن باطل است ، و همچنین است اگر بذمه بخرد و در موقع خریدن قصدش این باشد که از مالی که خمس یا زکاتش را نداده بدهد .
مسأله 874
اگر صاحب ملک به زبان ، اجازه نماز خواندن بدهد و انسان بداند که قلبا راضی نیست ، نماز خواندن در ملک او باطل است . و اگر اجازه ندهد و انسان یقین کند که قلبا راضی است نماز صحیح است .
مسأله 875
تصرف در ملک میتی که خمس یا زکات بدهکار است حرام و نماز در آن باطل است مگر آن که بنا داشته باشند که آن بدهکاریها را بدهند .
مسأله 876
تصرف در ملک میتی که به مردم بدهکار است ، حرام و نماز در آن باطل است ولی تصرفات جزئی که برای برداشتن میت معمول است اشکال ندارد و نیز اگر بدهکاری او کمتر از مالش باشد وورثه هم تصمیم داشته باشند که بدهی او را بدهند تصرفی که غیر فروختن و از بین بردن مال باشد اشکال ندارد .
مسأله 877
اگر میت قرض نداشته باشد ولی بعضی از ورثه او صغیر یا دیوانه یا غائب باشند ، تصرف در ملک او حرام ونماز در آن باطل است ولی تصرفات جزئی که برای برداشتن میت معمول است اشکال ندارد .
مسأله 878
نماز خواندن در مسافرخانه وحمام ومانند اینها که برای واردین آماده است اشکال ندارد و اگر وثوق پیدا نشود که صاحبش راضی است مشکل است ، ولی در غیر این قبیل جاها ، در صورتی میشود نماز خواند که مالک آن اجازه بدهد ، یا حرفی بزند که معلوم شود ، برای نماز خواندن اذن داده است ، مثل این که به کسی اجازه دهد در ملک او بنشیند و بخوابد ، که از اینها فهمیده میشود برای نماز خواندن هم اذن داده است .
مسأله 879
در زمین بسیار وسیعی که از ده دور و چراگاه حیوانات است اگر چه صاحبانش راضی نباشند نماز خواندن و نشستن و خوابیدن در آن اشکال ندارد و در زمینهای زراعتی هم که نزدیک ده است و دیوار ندارد اگر چه در مالکین آنها صغیر و دیوانه باشد نماز و عبور وتصرفات جزئی اشکال ندارد ، ولی اگر یکی از صاحبانش ناراضی باشند تصرف در آن حرام و نماز باطل است .
شرط دوم
مسأله 880
مکان نمازگزار باید بیحرکت باشد و اگر بواسطه تنگی وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جائی که حرکت دارد ، مانند اتومبیل و کشتی و ترن نماز بخواند ، به قدری که ممکن است باید در حال حرکت چیزی نخواند و اگر آنها از قبله بطرف دیگر حرکت کنند به طرف قبله برگردد .
مسأله 881
نماز خواندن در اتومبیل و کشتی و ترن و مانند اینها ، وقتی ایستاده‌اند مانعی ندارد .
مسأله 882
روی خرمن گندم و جو و مانند اینها که نمیشود بیحرکت ماند نماز باطل است .
مسأله 883
در جائی که به واسطه احتمال باد و باران و زیادی جمعیت و مانند اینها اطمینان ندارد که بتواند نماز را تمام کند ، اگر بامید تمام کردن شروع کند اشکال ندارد و اگر به مانعی بر نخورد نمازش صحیح است و در جائی که ماندن در آن حرام است ، مثلا زیر سقفی که نزدیک است خراب شود باید نماز نخواند ، ولی اگر خواند باطل نیست ، و همچنین روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن حرام است ، مثل فرشی که اسم خدا بر آن نوشته شده باید نماز نخواند ولی اگر خواند صحیح است .
شرط سوم
شرط سوم آن که در جائی که سقف آن کوتاه است و نمیتواند در آنجا راست بایستد ، یا به اندازه‌ای کوچک است که جای رکوع و سجود ندارد ، نماز نخواند و اگر ناچار شود که در چنین جائی نماز بخواند باید به قدری که ممکن است قیام و رکوع وسجود را بجا آورد .
مسأله 884
انسان باید رعایت ادب را بکند و جلوتر از قبر پیغمبر و امام علیه السلام نماز نخواند چنانچه نماز خواندن بیاحترامی باشد حرام است ولی نماز باطل نیست .
مسأله 885
اگر در نمازی چیزی مانند دیوار بین او و قبر مطهر باشد که بیاحترامی نشود اشکال ندارد ، ولی فاصله شدن صندوق شریف وضریح و پارچه‌ای که روی آن افتاده کافی نیست .
شرط چهارم
شرط چهارم آن که مکان نمازگزار اگر نجس است به طوری تر نباشد که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد ولی جائی که پیشانی را بر آن میگذارد اگر نجس باشد در صورتی که خشک هم باشد نماز باطل است ، واحتیاط مستحب آنست که مکان نمازگزار اصلا نجس نباشد .
مسأله 886
بنابر احتیاط مستحب باید زن عقبتر از مرد بایستد و جای سجده او از جای ایستادن مرد کمی عقبتر باشد .
مسأله 887
اگر زن برابر مرد یا جلوتر بایستد وبا هم وارد نماز شوند ، بهتر آنست که نماز را دوباره بخوانند .
مسأله 888
اگر بین مرد و زن ، دیوار یا پرده یا چیز دیگری باشد نمازشان صحیح است ، واحتیاط مستحب هم در دوباره خواندن نیست .
شرط پنجم
شرط پنجم آن که جای پیشانی نمازگزار از جای زانوهای او ، بیش از چهار انگشت بسته پست‌تر یا بلند تر نباشد ، و احتیاط واجب آن است که از سر انگشتان پا هم بیشتر از این پست و بلند تر نباشد .
مسأله 889
بودن مرد و زن نامحرم در جای خلوت مکروه است و احتیاط شدید در ترک آن است ، واحتیاط در نماز نخواندن در آنجا است لیکن اگر خواند نمازش باطل نیست .
مسأله 890
نماز خواندن در جائی که تار و مانند آن استعمال میکنند باطل نیست ولی گوش دادن به آنها حرام است .
مسأله 891
در خانه کعبه و بر بام آن نماز واجب خواندن مکروه است ولی در حال ناچاری مانع ندارد .
مسأله 892
خواندن نماز مستحب در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد ، بلکه مستحب است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند .
جاهائیکه نماز خواندن در آنها مستحب است
مسأله 893
در شرع مقدس اسلام بسیار سفارش شده است ، که نماز را در مسجد بخوانند و بهتر از همه مسجدها مسجد الحرام است و بعد از آن مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم و بعد مسجد کوفه و بعد از آن مسجد بیت المقدس و بعد از مسجد بیت المقدس ، مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محله و بعد از مسجد محله ، مسجد بازار است .
مسأله 894
برای زنها نماز خواندن در خانه ، بلکه در صندوقخانه واطاق عقب بهتر است ، ولی اگر بتوانند کاملا خود را از نامحرم حفظ کنند بهتر است در مسجد نماز بخوانند .
مسأله 895
نماز در حرم امامان علیهم السلام مستحب ، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیر المؤمنین علیه السلام برابر دویست هزار نماز است .
مسأله 896
زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد مستحب است و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد ، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند .
مسأله 897
مستحب است انسان با کسی که در مسجد حاضر نمیشود غذا نخورد ، و در کارها با او مشورت نکند ، و همسایه او نشود ، و از او زن نگیرد و باو زن ندهد .
جاهائی که نماز خواندن در آنها مکروه است
مسأله 898
نماز خواندن در چند جا مکروه است و از آن جمله است : حمام ، زمین نمکزار ، مقابل انسان ، مقابل دری که باز است ، در جاده و خیابان و کوچه اگر برای کسانی که عبور میکنند زحمت نباشد ، وچنانچه زحمت باشد حرام ولی نماز باطل نیست . مقابل آتش و چراغ ، در آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد ، مقابل چاه و چاله‌ای که محل بول باشد ، روبروی عکس و مجسمه چیزیکه روح دارد ، مگر آن که روی آن پرده بکشند ، در اطاقی که جنب در آن باشد ، در جائی که عکس باشد اگر چه روبروی نمازگزار نباشد ، مقابل قبر ، روی قبر ، بین دو قبر ، در قبرستان .
مسأله 899
کسی که در محل عبور مردم نماز میخواند ، یا کسی روبروی او است ، مستحب است جلوی خود چیزی بگذارد واگر چوب یا ریسمانی هم باشد کافی است.